ΔΙΚΑΙΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ

Το Πρόγραμμα Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης είναι το πρώτο που εγκρίνεται από όλα τα αντίστοιχα προγράμματα στην Ευρώπη, γεγονός που επικυρώνει με τον πιο επίσημο τρόπο το υψηλό επίπεδο και την ποιότητα του εθνικού σχεδιασμού για τη μετάβαση της χώρας μας σε κλιματικά ουδέτερη οικονομία. Αυτή η πρωτιά καθιστά πλέον εφικτή τη χρηματοδότηση έργων και επενδύσεων που θα δώσουν νέα πνοή ανάπτυξης στις επηρεαζόμενες περιοχές, με βιώσιμο και κοινωνικά δίκαιο τρόπο.

Η Ελλάδα θα αξιοποιήσει 1.63 δισ. για την άμβλυνση των επιπτώσεων της ενεργειακής και κλιματικής μετάβασης στην τοπική οικονομία και κοινωνία, εκ των οποίων 1,38 δισ. ευρώ αποτελούν κοινοτικούς πόρους του Ευρωπαϊκού Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης.

Το Πρόγραμμα θα στηρίξει την ενεργειακή απεξάρτηση από τον λιγνίτη στη Δυτική Μακεδονία, τη Μεγαλόπολη και τους παρακείμενους δήμους και τη σταδιακή κατάργηση των σταθμών παραγωγής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα στα νησιά του Βορείου και Νοτίου Αιγαίου και την Κρήτη. Η υποστήριξη του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης θα προωθήσει τη διαφοροποίηση και τον εκσυγχρονισμό της οικονομίας, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας και της επανειδίκευσης των ανθρώπων που επηρεάζονται από τη μετάβαση.

Λίγο περισσότεροι από τους μισούς πόρους του Προγράμματος θα στηρίξουν την επιχειρηματικότητα μέσω χρηματοδότησης υφιστάμενων και νέων επιχειρήσεων, επιχειρηματικών υποδομών και της ανάπτυξης ισχυρότερων δεσμών μεταξύ των εταιρειών και της έρευνας και της καινοτομίας.

Ένα άλλο μεγάλο μέρος των κονδυλίων (20,4% του συνόλου) θα ενισχύσει το ανθρώπινο δυναμικό και τις δεξιότητες του εργατικού δυναμικού στις πληγείσες περιοχές (skilling-upskilling-reskilling) και θα προωθήσει την απασχόληση. Η στήριξη του Ταμείου στοχεύει επίσης στην ενεργειακή μετάβαση, την προσαρμογή της χρήσης γης και την κυκλική οικονομία (ενεργειακές αναβαθμίσεις, ενίσχυση της αυτοπαραγωγής μέσω ενεργειακών κοινοτήτων, ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ηλεκτροκίνησης και συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας).

Κύριος στόχος/στρατηγική του Προγράμματος:

Το πρόγραμμα δίκαιης μετάβασης σε μια οικονομία κλιματικά ουδέτερη στη Δυτική Μακεδονία και την ευρύτερη περιοχή της Μεγαλόπολης εστιάζει στην αναδιάρθρωση του παραγωγικού συστήματος, στην υποστήριξη του ανθρώπινου δυναμικού και των κοινοτήτων που πλήττονται από την απολιγνιτοποίηση, και στην άμβλυνση των αρνητικών συνεπειών στο περιβάλλον από την εξόρυξη και την παραγωγή ενέργειας από τον λιγνίτη, την υγεία και την ασφάλεια, καθώς και την πρόληψη της δημιουργίας νέων παραγόντων ρύπανσης.

Μια διακριτή κατηγορία επιλέξιμων περιοχών είναι τα νησιά (Βορείου Αιγαίου, Νοτίου Αιγαίου και Κρήτης), που καλύπτουν τις ενεργειακές τους ανάγκες κυρίως από αυτόνομους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με καύσιμο το πετρέλαιο. Λόγω του πλήθους των νησιών και, συνεπώς, του κατακερματισμού των εν λόγω σταθμών, οι επιπτώσεις θα είναι περιορισμένες. Ωστόσο, η στοχευμένη και προγραμματισμένη μετάβαση σε κλιματική ουδετερότητα των νησιών αποτελεί ευκαιρία για την οικονομική τους διαφοροποίηση, προκειμένου να μην εξαρτώνται σχεδόν αποκλειστικά από τον μαζικό θερινό τουρισμό και την αγορά ακινήτων.

Προτεραιότητες και δράσεις:

1) Ενίσχυση και προώθηση επιχειρηματικότητας

Έρευνα - καινοτομία - προηγμένες τεχνολογίες
Ανταγωνιστικότητα ΠΜΕ και ΜΜΕ - Ψηφιακός μετασχηματισμός επιχειρήσεων
Υποδομές επιχειρηματικότητας
Επενδύσεις σημαντικής κλίμακας

2) Αναπροσαρμογή χρήσεων γης - κυκλική οικονομία

Αναπροσαρμογή των εδαφών και των εγκαταστάσεων στα λιγνιτικά πεδία
Κυκλική Οικονομία
Ορθολογική χρήση φυσικών πόρων

3) Ολοκληρωμένες παρεμβάσεις μικρής κλίμακας - Ευφυείς κοινότητες

Ποιότητα ζωής στις αστικές περιοχές
Ολοκληρωμένες αναπτυξιακές παρεμβάσεις στις αγροτικές και νησιωτικές περιοχές
Ευφυείς κοινότητες

4) Ενεργειακή μετάβαση - κλιματική ουδετερότητα

Ενεργειακή αποδοτικότητα
Καθαρή Ενέργεια
Έξυπνη ενέργεια (συστήματα, δίκτυα, εξοπλισμός αποθήκευσης και ηλεκτροκίνησης)

5) Δίκαιη εργασιακή μετάβαση και ενδυνάμωση ανθρωπίνου κεφαλαίου

Άμεσες παρεμβάσεις απασχόλησης και κοινωνικής συνοχής στις επηρεαζόμενες περιοχές
Προώθηση της απασχόλησης
Αναβάθμιση δεξιοτήτων και επανακατάρτιση ανθρώπινου δυναμικού
Προσαρμοστικότητα εργαζομένων και επιχειρήσεων
Κοινωνικοοικονομική ένταξη
Υποδομές επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης
Υποδομές κοινωνικής φροντίδας και πρόνοιας
Εξοικείωση - Ευαισθητοποίηση κοινωνικού και οικονομικού ιστού

Εμβληματικές δράσεις:

Ζώνη Καινοτομίας στη Δυτική Μακεδονία
Κέντρο Υδρογόνου και το Ζωντανό Εργαστήριο Έξυπνης Πόλης (Smart City Living Lab)
Πράσινο Κέντρο Δεδομένων και Υπερυπολογιστή Δυτικής Μακεδονίας για την κάλυψη των υπολογιστικών αναγκών της ακαδημαϊκής και ερευνητικής κοινότητας
Δημιουργία του Επιχειρηματικού Πάρκου Μεγαλόπολης «Πράσινο Σχολείο» του ΟΑΕΔ στη Δυτική Μακεδονία και την ευρύτερη περιοχή της Μεγαλόπολης